Z okazji 100 rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości 26 października 2018r. w białobrzeskiej filii DOK odbyło się spotkanie z cyklu „Historie dalekie i bliskie”.
Organizatorzy wieczoru: Miejskie Centrum Kultury w Tomaszowie Mazowieckim filia DOK, Archiwum Państwowe w Piotrkowie Trybunalskim oraz Polskie Towarzystwo Historyczne Koło w Tomaszowie Mazowieckim do przygotowania uroczystości zaprosili także reprezentantów dzielnicy Białobrzegi.
Edyta Izdebska wygłosiła referat zatytułowany „Kultura i nauka orężem w walce o niepodległość”. Przedstawiała w nim kontekst historyczny czasów rozbiorów oraz w obszerny sposób opowiedziała o znaczeniu kultury i nauki w całym procesie drogi do niepodległości. Podkreśliła rolę rodziny i kościoła w obowiązku kształtowania i pielęgnowania postaw patriotycznych, a także rolę twórców literatury, malarstwa, muzyki, teatru i nauki w procesie budowania i podtrzymywania tożsamości narodowej, kształtowania świadomości i więzi narodowych oraz pragnienia wolności.
Jakub Izdebski na pianinie wykonał Walc H-moll Op.69 nr 2 Fryderyka Chopina.
O listopadzie 1918 roku w Białobrzegach opowiedział kolejny mieszkaniec dzielnicy Jarosław Pązik, kierownik filii PTT Groty Nagórzyckie. W swym wystąpieniu nakreślił sytuację polityczną i administracyjną przed odzyskaniem niepodległości na tym terenie. Na podstawie historycznych fotografii opowiedział o zmaganiach wojennych od 1914 do 1918 roku, a także o dniach poprzedzających odzyskanie niepodległości w Białobrzegach i przejmowaniu od austriackich zaborców linii kolejowej i służby ruchu kolejowego, mających wówczas znaczenie strategiczne.
Kolejny gość wieczoru, Zbigniew Cichawa, kierownik filii Skansen Rzeki Pilicy, opowiedział o motywach patriotycznych w żołnierskiej „sztuce okopowej” z okresu walk o Niepodległą. Ta forma twórczości żołnierskiej, upamiętniająca służbę wojskową, największy rozkwit przeżywała podczas I wojny światowej. Przedmioty tworzone we frontowych warunkach, powstawały nie tylko dla zabicia czasu, ale także w celu znalezienia duchowej ucieczki przed koszmarem wojny, łączyły często walory estetyczne z funkcjami użytkowymi. Wiele z tych przedmiotów można oglądać na wystawie w Miejskim Centrum Kultury filii Skansen Rzeki Pilicy, do oglądania której zachęcał kierownik filii.
Archiwum Państwowe w Piotrkowie Oddział w Tomaszowie Mazowieckim na podstawie posiadanych dokumentów przygotowało ekspozycję „Tomaszów Mazowiecki u progu niepodległości”. W temat wystawy wprowadził publiczność kierownik tomaszowskiego Oddziału Archiwum dr Andrzej Wróbel, również mieszkaniec białobrzeskiej dzielnicy. Wystawa przybliża wiedzę na temat walki Tomaszowian o wolność i niepodległość, kształtowania się polskich władz miasta u progu niepodległości, życia politycznego oraz warunków życia w Tomaszowie Mazowieckim u progu niepodległości. Zgromadzone na wystawie dokumenty to między innymi zarządzenie prezydenta łódzkiej policji niemieckiej Mathiasa von Oppen z 8 sierpnia 1915 r. w sprawie zmiany granic miasta, dokumenty obrazujące walkę tomaszowian o odzyskanie niepodległości i trudną sytuację aprowizacyjną i gospodarczą Tomaszowa oraz kształtowanie się władz miasta Tomaszowa po odzyskaniu niepodległości przez Polskę. Cennym dokumentem zaprezentowanym na wystawie są także wspomnienia Michała Maćkowiaka opisujące akcję rozbrajania garnizonu niemieckiego w Tomaszowie najpierw przy ul. Pilicznej (obecnie I. Mościckiego), a następnie na dworcu PKP w dniu 12 listopada 1918 r.
Na finał wieczoru dwie wokalistki, podopieczne Beaty Niedzielskiej, wykonały patriotyczne, nastrojowe piosenki. Maja Kuniecka zaśpiewała „Taki kraj” z rep. J. Pietrzaka, a Izabela Rudzka utwór „Jedenasty listopada”.
